W latach 80-tych ubiegłego wieku na fali sukcesu metod obiektowych podjęto próbę ujednolicenia tych graficznych metod. Powstał standard UML (Zunifikowany Język Modelowania, ang. Unified Modeling Language). Nazwano to językiem, gdyż elementy schematów graficznych mają struktury analogiczne jak wypowiedzi języka (zdania, słowa, pojęcia).

UML jest narzędziem programistów i projektantów systemów. Jego implementację można spotkać w narzędziach softwerowych dla programistów (CASE). Czy jednak można go użyć do analizy i optymalizacji procesów biznesowych? Wśród różnych typów diagramów wchodzących w skład UML najbardziej nadaje się do tego diagram aktywności.

Diagramy aktywności w UML

Diagram aktywności pokazuje procesy i zachowania na najbardziej abstrakcyjnym poziomie. Należy na niego patrzeć jak na przepływ znacznika sterowania (tokenu) wskazującego aktualnie wykonywaną czynność (akcję). Najważniejszym elementem diagramu są właśnie opisy czynności, zawarte w prostokącie z zaokrąglonymi rogami.

Tworzenie diagramu rozpoczynamy od identyfikacji poszczególnych akcji. Podział procesu na akcje powinien być wykonany w taki sposób, by było możliwe na dalszym etapie analizy (analiza obiektowa) przypisanie poszczególnym akcjom klas. Szczegóły konstrukcji diagramu pokazuje poniższy przykład, opisujący wykonanie płatności SMS'em (rysunki pochodzą z portalu zarzadzajonline.pl):

Szczegóły tego zapisu można znaleźć w dowolnym podręczniku UML (na przykład Siman Si Alhir, „UML Wprowadzenie”). Można też zapoznać się z przykładami na stronie:

http://brasil.cel.agh.edu.pl/~09sbfraczek/diagram-aktywnosci,1,10.html

Zwrócić należy uwagę na możliwość pokazania na diagramach podprocesy zachodzące w pewnym obszarze aktywności. Mogą one niekiedy zachodzić współbieżnie. Na wykresie rozdziela się je liniami pionowymi. Przez twórców diagramu zostało to skojarzone z torami na basenie pływackim. Dlatego czasem nazywa się te sekcje rysunku torami pływackimi.

BPMN

Wykorzystanie UML wydaje się programistom czymś zupełnie naturalnym. Jednak menadżerowie preferują punkt widzenia procesowy, a nie obiektowy. Dlatego chcieliby, aby diagram aktywności zawierał wszystkie informacje, a nie był wstępem do analizy obiektowej. Dlatego powstał inny standard obejmujący wyłącznie modelowanie procesów: Business Process Modeling Notation (BPMN). Powyższy proces zapisany w notacji BPMN wygląda następująco:

Diagram ten jest nieco siłą rzeczy nieco bardziej skomplikowany. Tory rysuje się na nim poziomo. Pojawia się też większa ilość komunikatów. W przeciwieństwie do UML raczej trudno byłoby narysować taki kompletny (tj. bez utraty informacji) diagram kredą na tablicy. Istnieje wiele programów wspierających rysowanie takich diagramów. Mają one na dodatek funkcje sprawdzające poprawność diagramów (przepływ od początku do końca). Wśród narzędzi darmowych można wskazać:



Pierwszy z nich jest wygodniejszy w użyciu, ale dostarcza jedynie podstawowych elementów.

Metodzie BPMN jest poświęcona strona firmy MGX Infoservice:

http://www.mgx.com.pl/readarticle.php?article_id=10

Można też polecić książkę Marka Piotrowskiego "Notacja modelowania procesów biznesowych – podstawy".

Podstawowe elementy diagramów przedstawia poniższy schemat (nazewnictwo zaczerpnięto z pływania):





Baseny i tory reprezentują odpowiedzialności w procesie. Mogą to być organizacje, role lub systemy. Między zadaniami następuje przepływ komunikatu (tokenu) - podobnie jak w diagramach aktywności.

Diagramy te mogą być bardziej rozbudowane. Pełen standard opisuje kilkadziesiąt elementów. Bardziej szczegółowy opis można znaleźć na stronach:

lub we wspomnianej książce Marka Piotrowskiego.



Inne metody analizy

Nie każdy implementowany system jest związany z komputeryzacją procesów (w tym biznesowych). Czasem chodzi jedynie o stworzenie struktur, które będą wykorzystywane i uzupełniane w procesach, których projekt nie obejmuje. W takim wypadku możemy poprzestać na analizie obiektowej. Można ją rozpocząć od narysowania odpowiedniej „mapy myśli” (mind map). Znowu mamy klika różnych programów, którymi można się posłużyć. Na przykład:

Zarówno mapa myśli, jak i diagramy aktywności (lub BPMN) służą do uściślenia informacji na temat tego, co ma być zrealizowane. Na tej podstawie można łatwo przejść do analizy obiektowej.

Last modified: Thursday, 8 November 2012, 2:32 AM